ปาท่องโก๋ หนึ่งในอาหารจีนที่คนไทยจำนวนมากรู้จักกันดี เป็นหนึ่งในของว่างที่มักจะเอามารับประทานคู่กับ ชา กาแฟ น้ำเต้าหู หรือบางคนมักเอามาเป็นของแกล้มกับโจ๊ก หรือจะนำมาเป็นของหวานทานคู่กับ นมข้นหวาน หรือสังขยา ก็เป็นที่นิยม
อย่างที่บอกว่าถึงแม้ ปาท่องโก๋ จะเป็นอาหารจีน แต่ที่จีนกับไม่ได้อาหารชนิดนี้ว่าปาท่องโก๋ เพราะได้มีนักเขียนจำนวนไม่น้อย รวมไปถึงนักวิชาการต่าง ๆ ที่ได้อธิบายอาหารชนิดนี้ไปทางเดียวกันว่า ปาท่องโก๋ ที่เป็นชื่ออาหารในประเทศไทย จริง ๆ แล้วมีชื่อที่แท้จริงจากจีนแต้จิ๋วว่า อิ้วจาก๊วย (ขนมทอดน้ำมัน) หรือที่ภาษาจีนกลางเรียกกันว่า โหยวจ้ากว่อ
โดยคำว่า ปาท่องโก๋ ยังเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์จีนมานานนับพันปี เพราะคำว่า อิ้วจาก๊วย นี้เพี้ยนมาจากคำว่า อิ้วจาไขว่ หรือที่จีนกลางออกเสียงว่า โหยวจ้าฮุ่ย ซึ่งมีตำนานของจีนที่เกิดขึ้นในช่วงของ สมัยราชวงศ์ซ่งใต้ (ค.ศ. 1127-1279) ที่ในขณะนั้นได้มีขุนนางผู้หนึ่งที่ชื่อว่า ฉินฮุ่ย เป็นขุนนางกังฉิน เป็นบุคคลที่ได้ชื่อว่า มีความโฉดชั่วมากที่สุดคนหนึ่งในประวัติศาสตร์จีน เป็นผู้ที่ขายชาติจีนให้แก่ชนชาติจิน (กิม ในภาษาจีนแต้จิ๋ว) ใส่ร้ายป้ายสีแก่เหล่าขุนนางตกฉิน
โดยที่ต่อมาในสมัยราชวงศ์หมิง (ค.ศ. 1368-1644) ก็ได้มีการสร้างศาลเจ้าเยว่เฟยขึ้นที่เมืองหางโจว ซึ่งถือเป็นศาลเจ้าใหญ่ที่ได้รับความเคารพแก่ประชาชนเป็นจำนวนมาก เพื่อเป็นที่สักการะแก่เหล่าขุนศึกที่มีความสื่อสัตย์สุขริต โดยที่หน้ารูปเคารพของเยว่เฟยจะมีรูปของฉินฮุ่ยกับภรรยา ที่ได้หล่อหลอมขึ้นมาด้วยเหล็ก อยู่ในท่าที่กำลังคุกเข่าเยี่ยงผู้กระทำผิด และเมื่อชาวจีนเข้ามากราบไหว้เยว่เฟยเสร็จ ก็จะมีกาถ่มน้ำลายใส่ฉินฮุ่ยกับภรรยา ถือเป็นพิธีปฎิบัติของคนที่มากราบไหว้บูชาที่ศาลเจ้าแห่งนี้
เมื่อ “ปาท่องโก๋” ที่กินกันทุกวันนี้ ไม่ได้มีชื่อเรียกว่า “ปาท่องโก๋” แล้ว “ปาท่องโก๋” ตัวจริงเป็นอย่างไร
ได้มีคำอธิบายออกมาจากท่าน วรศักดิ์ มหัทธโนบล ผู้ที่ได้ศึกษาเรื่องราวของปาท่องโก๋ เกี่ยวกับถิ่นกำเนิดว่า จริง ๆ แล้วปาท่องโก๋เป็นคำผิดเพี้ยนที่มาจากคำจีนกวางตุ้งที่ผิดเพี้ยนมาจากคำว่า ปากถ่องโก๊ว จีนกลางออกว่า ไป๋ถังกาว (baitanggao) คำว่า ปา แปลว่า ขาว สีขาว คำว่า ท่อง แปลว่า น้ำตาล และคำว่า โก๋ แปลว่า ขนมแป้งข้าวเจ้า และเมื่อนำเอาคำดังกล่าวมารวมกันแล้ว จึงได้คำว่า ปาท่องโก๋ ก็จะแปลตรงตัวได้ว่า ขนมที่เป็นน้ำตาลขาว
สรุปได้ว่า ปาท่องโก๋ จริง ๆ แล้วจะเป็นอาหารที่ทำมาจากแป้งข้าวเจ้า น้ำตาลทรายขาว น้ำ เป็นส่วนผสมหลัก และนำเอาส่วนผสมดังกล่าวมาทำให้สุกด้วยวิธีนึ่ง ส่วนตัวปลอมนั้นทำมาจาก แป้งสาลี เกลือ น้ำ เป็นส่วนผสมหลัก และนำเอาส่วนผสมดังกล่าวมาทำให้สุกด้วยวิธีการทอด ซึ่งทั้งสองชนิดจึงมีวิธีการและส่วนผสมที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง
